जर तुम्ही हे आहार करत असाल, तर सावध! आरोग्याला धोका होऊ शकतो.




दूध आणि जांभूळ यांचा संयोग


दूध आणि जांभूळ यांचा संयोग आयुर्वेदात अतिशय हानिकारक मानला जातो. जांभूळ (Jamun) हा शरीरासाठी फायदेशीर फळ असले तरी, दूधासोबत घेतल्यास हे संयोजन पचनशक्तीला त्रास देते आणि शरीरात विषारी पदार्थ तयार होण्याची शक्यता वाढते.



जांभुळामध्ये काही घटक असतात जे दूधाच्या पदार्थांसोबत मिलून पचनसंस्थेत गोंधळ करतात. या गोंधळामुळे अग्नी मंदावतो, पचन क्रिया हळवी होते, अपचन, जडपणा व गॅस तयार होण्याचे प्रमाण वाढते. यामुळे पोट फुगणे, जळजळ, आणि कधीकधी अतिसारासारख्या समस्या देखील होऊ शकतात.


दूध आणि जांभूळ एकत्र घेतल्यावर विषारी पदार्थ तयार होतात, ज्यामुळे त्वचारोग, सर्दी, खोकला यांसारखे विकार देखील उद्भवू शकतात. त्यामुळे या दोन पदार्थांमध्ये कमीत कमी काही काळाचा अंतर असावा, म्हणजे त्यांचा अपाय होण्याचा धोका कमी होतो.


आयुर्वेदानुसार, जांभूळ खाल्ल्यानंतर लगेच दूध किंवा दुधाचे पदार्थ न घेणे चांगले. सुमारे १ ते १.५ तासाचा फेरावा ठेवून दूध प्यावे. तसेच जांभूळ खाल्ल्यानंतर फारसे थंड पाणी किंवा हळद घालून पदार्थ न घेण्याचा सल्ला देखील दिला जातो कारण यामुळेही पचन त्रास होऊ शकतो.


जर दूध प्यायचे असेल तर जांभूळ फळाचा पूर्णपणे विघटन होण्याची वाट पाहणे आवश्यक आहे. आणि अजून चांगले म्हणजे जांभूळ आणि दूध वेगवेगळ्या वेळा खा. यामुळे आपल्या पाचनसंस्थेची कार्यक्षमता सुधारते आणि विषारी पदार्थ तयार होण्याचा धोका कमी होतो.


संक्षेपात:



हे नियम पाळल्यास जांभूळाचे फायदे सहज मिळवू शकतो, आणि दूधाचा पोषणही योग्य प्रकारे शरीराला मिळतो. या छोट्या पण महत्त्वाच्या नियमांचे पालन केल्यास पाचनसंबंधी समस्या टाळता येतात व दीर्घकाळ आरोग्य चांगले राखता येते.दूध आणि जांभूळ यांचा संयोग आयुर्वेदात अत्यंत हानिकारक मानला जातो. जांभूळ हा आरोग्यासाठी फायदेशीर फळ असला तरी दूध सोबत घेतल्यास पचन क्रियेला त्रास होतो. जांभुळामध्ये काही घटक असतात जे दूधासोबत मिळून पचनसंस्थेत गोंधळ करतात, ज्यामुळे अग्नी मंदावते व अपचन, गॅस तयार होतो.


या संयोजनामुळे पोटात विषारी पदार्थ तयार होण्याची शक्यता वाढते. पोट फुगणे, जळजळ होणे किंवा अतिसारसारखे त्रासही उद्भवू शकतात. यामुळे त्वचेच्या विकारांपासून श्वसन समस्या देखील इजा होतात.


दूध आणि जांभूळ एकत्र घेतल्यावर हिवाळ्यात किंवा जाड शरीरासाठी जास्त त्रासदायक होतो. त्यामुळे जांभूळ खाल्ल्यानंतर लगेच दूध पिणे टाळा, त्याऐवजी १ ते १.५ तास अंतर ठेवा.


जांभूळ खाल्ल्यानंतर थोडा वेळ ३०-४५ मिनिटे थांबून मग दूध वा दुधाचे पदार्थ घेणे योग्य. तसेच जांभूळ खाल्ल्यानंतर लगेच पाणी प्यायला नको कारण तेही पचनावर वाईट परिणाम करते.


दूध आणि जांभुळाच्या या विरुद्ध आहारामुळे होणारे त्रास टाळण्यासाठी हे नियम पाळावेत:


जांभूळ आणि दूध वेगवेगळ्या वेळा खा,



जांभूळ खाताना दूध, पाणी किंवा हळद यांचा संयोग टाळा,



दूधाने पूर्णपणे पचन होण्याचा वेळ द्या.


यामुळे पचन सुरळीत राहते, विषारी पदार्थ न तयार होण्यास मदत होते आणि शरीर निरोगी राहते. अशा प्रकारे जांभळाचा आहार सेवन केल्यास तो आरोग्यासाठी फायद्याचा ठरतो.


हे नियम पाळल्यास जांभळातून होणारे फायदे मिळतात आणि दूधाचा पोषणही योग्य प्रकारे उपयोग होतो, पचन तंत्र कार्यक्षम राहते


दूध आणि आंबट फळं


आयुर्वेदानुसार दूध आणि आंबट फळं (संत्रा, लिंबू, अननस आदी) यांचा एकत्र किंवा एकापाठोपाठ सेवन करणं "विरुद्ध आहार" आहे कारण यामुळे पचनशक्तीवर वाईट परिणाम होतो. यामागे मुख्य कारण म्हणजे आंबट फळांमध्ये असलेला आम्ल (ऍसिड) दूध फोडण्याचा गुणधर्म असतो. दूध नैसर्गिकरीत्या थंड, गोडसर आणि सौम्य असते, तर आंबट फळांची ऋतुने तेजस्वी, आंबट आणि थोडीशी उष्ण असते. या दोन्हींचे गुणधर्म एकत्र येताच दूधमध्ये फाटण्याची प्रक्रिया होते.


दूध फाटल्याने अन्नातील साधे पोषक घटक बदलून विषारी रसायने तयार होतात, ज्यामुळे पचनाच्या अग्नीवर बाधा येते व शरीरात आम (toxins) निर्माण होतो. या विषारी पदार्थामुळे पाचनसंस्था गोंधळून जाते, ज्याचा परिणाम म्हणून पोटदुखी, अपचन, गॅस, जुलाब, जळजळ यांसारखे त्रास उद्भवू शकतात.


याशिवाय, दूध आणि आंबट फळांच्या संयोजनामुळे शरीरातील स्रावांतही बदल होतो आणि त्यामुळे त्वचारोग, अ‍ॅलर्जी, रक्त-संबंधित समस्या देखील उद्भवू शकतात.


उदाहरणार्थ, संत्रा आणि दूध एकत्र घेतल्यास दुधातील प्रथिने आंबट रसामुळे फाटतात, ज्यामुळे हृदय आणि फुफ्फुसांवर ताण येऊ शकतो. यामुळे श्वसन विकार किंवा सर्दी-खोकल्याचे प्रमाण वाढू शकते.


दूध आणि आंबट फळे एकत्र घेण्यापेक्षा वेगळ्या वेळी घेतल्यास त्याचा अपाय होत नाही. उदाहरणार्थ, जेवणानंतर काही तासांनी दूध प्यावे किंवा आंबट फळं वेगळ्या वेळी खावे. तसेच, मिल्कशेक किंवा फ्रुट सलाड बनवताना गोडसर किंवा सौम्य फळांचे (उदा. सफरचंद, चिकू, अंजीर, बदाम) वापर केल्यास ते फायदेशीर असा अनुभव आहे.


सारांश:


जर दूध प्यायचं असेल तर ते वेगळ्या वेळेस प्यावे, खासकरून संध्याकाळी किंवा झोपण्यापूर्वी.


अशा पद्धतीने सेवन केल्यास पचनसंस्था निरोगी राहते, विषारी पदार्थ तयार होत नाहीत आणि शरीरातील अग्नी (पचनशक्ती)चांगली राहते. यामुळे आरोग्य सुधारते आणि तक्रारी कमी होतात.




दूध आणि मासे


आयुर्वेदानुसार दूध आणि मासे हे पदार्थ पूर्णपणे विरुद्ध आहेत. दूध हा एक थंड आणि सौम्य पदार्थ असतो तर मासे उष्ण आणि जड प्रकृतीचे पदार्थ असतात. या दोन पदार्थांचा संगम शरीरासाठी त्रासदायक ठरतो.


दूध आणि मासे एकत्र घेतल्यास शरीराच्या पचनशक्तीवर विपरीत परिणाम होतो, ज्यामुळे पचन गोंधळून जाते आणि शरीरात विषारी पदार्थ तयार होण्याची शक्यता वाढते. हे विषारी पदार्थ त्वचेवर एलर्जी, दगदगाट, सूज आणि त्वचेचे विविध विकार घडवू शकतात.


याशिवाय, या संयोजनामुळे शरीरातील रक्तवहन व्यवस्था आणि श्वसन प्रणालीवरही वाईट परिणाम होतो. रक्तशुद्धीमध्ये अडथळा येतो आणि रक्तदाब, थकवा, सर्दी-खोकला किंवा फुफ्फुसांचे विकार होण्याची शक्यता वाढते.


आयुर्वेदात हे संयोजन "वीर्य विरुद्ध" (दोन विरुद्ध गुणधर्म असलेले पदार्थ) म्हणून ओळखले जाते, कारण दूधाचा थंड गुणधर्म आणि मास्याचा उष्ण गुणधर्म एकत्र येताच शरीरातील संतुलन बिघडते. त्यामुळे अशा पदार्थांचे सेवन टाळण्याचा आग्रह केला जातो.


दूध आणि मासे कधीही एकत्र किंवा जवळच्या वेळेत खाणे टाळावे. तसेच मासे खाल्ल्यानंतर काही तासांनी दूध पिऊ शकतो आणि दूध घेतल्यानंतर मासे खाण्यापासून वेळ ठेवावा.


संक्षेपात, दूध आणि मासे एकत्र घेणे टाळावे कारण: